దార్ల వెంకటేశ్వరరావు రచించిన 'నెమలికన్నులు' కవితా సంపుటికి అందమైన ఆలోచనాత్మకమైన చిత్రం గీసారు ప్రముఖ చిత్రకారులు ఏలె లక్ష్మణ్ గారు. వీరి ఇద్దరి కలయిక అరుదైనది, ఆలోచనత్మకమైనది. నెమలికన్నులు కవిత్వం ముఖచిత్రం అంతరార్థం ఇలా అనిపించింది.
- భారతీయ సామాజిక వ్యవస్థ ప్రధానంగా చాతుర్వర్ణమూలాల్ని కలిగి నిర్మితమైంది. దానికి అనుబంధంగా వచ్చిందే పంచమవర్ణం. వీటిని ప్రతీకాత్మకంగా చిత్రకారుడు జంతువుల్ని చిత్రించి ఉండొచ్చు.
- చాతుర్వర్ణం నుండే రకరకాల ఉపకులాలు మళ్ళీమళ్ళీ పుట్టుకొచ్చినా, వాటిలో వర్ణం ‘ పంచమవర్ణం’ సమాజానికి దూరంగా నెట్టివేయబడింది. దీన్ని విడిగా దూరంగా ఉన్న జంతువు ప్రాతినిథ్యం వహిస్తుందనుకుంటున్నాను.
- భారతదేశంలోని సాంఘికహోదానీ, ఆర్థిక, రాజకీయాధికారాలను అనుభవిస్తూ విలాసవంతంగా జీవించే లక్షణాలున్న వర్ణాలవారిని నాలుగు జంతువుల్లోను చిత్రకారుడు చిత్రించి ఉండొచ్చు. వీటిని వాటి కొమ్ములకున్న రకరకాల రంగుల ద్వారాను, వాటి శరీరఛాయ, వాటి హావభావాల ద్వారా గమనించేలా చేశాడనుకుంటున్నాను.
- నాలుగు బలిసిన దున్నపోతులు అలంకరించుకొని సమాజాన్ని ఆక్రమించుకొన్నస్థితి చిత్రంలో కనిపిస్తుంది. ఒకటి మాత్రమే విడిగా ఉంది. దానికి ఎలాంటి అలంకరణా లేదు. దాని కళ్ళల్లో విషాదం తొణికిసలాడుతున్నట్లుంది.
- ఒక బాలుడు కర్రపట్టుకొని మార్గానికి అడ్డంగా నిలబడిన ఆ పశువుల్ని విదిలిస్తున్నాడు.
- ఆ బాలుడు నీలిరంగు నిక్కరు , ఎరుపురంగు చొక్కాలను ధరించాడు. నీలిరంగు అంబేద్కరిజానికీ, ఎరుపురంగు కమ్యూనిజానికీ ప్రతీకలుగా చూసే అవకాశం ఉంది. ప్రస్తుతం భారతదేశంలో ప్రత్యక్ష పోరాటాలు చేస్తున్నవాళ్ళు కమ్యూనిస్టులైతే, ప్రజాస్వామిక పంథానే ప్రధానం చేసుకొని ఉద్యమాలు చేస్తున్నవాళ్ళు అంబేడ్కరిస్టులు.
- అడ్డంగా నిలబడిన పశువుల్ని బాలుడు తన చేతిలో ఉన్న కర్రతో విదిలిస్తున్నాడు.
- దూరంగా కనిపిస్తున్న ఊరు, ఇళ్ళు, పక్కన పచ్చనిపొలాలు... వాటివైపు ఈ నాలుగు పశువులు దృష్టిని కేంద్రీకరించాయి. వాటిని కర్రతో కొడుతూ బాలుడున్నాడు. భారతీయ ప్రజాస్వామిక వ్యవస్థలో ఓటు రాజకీయాల ద్వారా ఆ గ్రామాన్నీ, ఆ ఇళ్ళనీ, ఆ పచ్చదనాన్నీ తామెలా స్వాధీనం చేసుకోవాలో ఆలోచిస్తున్న నాలుగు వర్ణాల వారు ఆలోచిస్తున్నట్లుంది. దాన్ని నెరవేరనివ్వనన్నట్లు బాలుడి చేతిలోని కర్ర కనిపిస్తుంది.
- తాగడానికి కొన్నినీళ్ళు, కట్టుకోవడానికి బట్ట ఉన్న ఆ బాలుడు తినడానికి భుజాన తువ్వాల్లో ఏదొక ఆహారపదార్థం మూటకట్టుకున్నాడు.
- ఆ బాలుడు చదువుకున్న కవి, రోడ్డుకడ్డంగా నిలబడ్డ పశువులు ఊరుని నాశనం చేయాలనుకునే ఆధిపత్యవర్ణాలు, వర్గాలు గా చెప్పుకోవచ్చుననుకుంటున్నాను. నెమలికన్నులు కవిత్వంలో ఉన్న వస్తువు అంతా దీన్ని ప్రతీకాత్మకం చేసేలా చిత్రకారుడు చిత్రించాడనుకుంటున్నాను’' - డా. మల్లె గోడ గంగా ప్రసాద్.
---
The Cover Art of Nemalikannulu and Its Symbolism.
Renowned artist Yele Laxman has created a beautiful and thought-provoking cover illustration for Dr. Venkateswara Rao Darla’s poetry collection Nemalikannulu. The collaboration between these two artists is rare and intellectually stimulating. The underlying essence of this artwork appears to be as follows:
1. The Indian social system is primarily built on the Chaturvarna (four-tier caste) structure. The Panchama Varna (the so-called fifth caste) was created as a result of this structure. The artist might have symbolically represented these social classes through animals.
2. Despite the continuous emergence of sub-castes from the Chaturvarna system, the fifth varna has always been excluded from society. The artist might have used a separate, distant animal to symbolize this exclusion.
3. The four dominant castes, who hold social status, economic privilege, and political power, could be represented as four bulls in the artwork. Their horn patterns, body colors, and expressions might symbolize their differences and status.
4. The illustration portrays these four powerful bulls as heavily adorned, representing their dominance over society. However, one animal stands apart—without any decorations—its eyes filled with sorrow.
5. A young boy, holding a stick, appears to be driving these obstructive animals away from the path.
6. The boy is dressed in blue shorts and a red shirt. Blue is often associated with Ambedkarite ideology, while red represents communism. In contemporary India, communists are known for direct struggles, while Ambedkarites emphasize democratic movements.
7. The bulls, standing as a blockade, seem to be fixated on the distant village, its houses, and the lush green fields. They appear to be contemplating how to seize control of these lands through electoral politics. However, the boy, wielding his stick, suggests resistance—perhaps preventing them from achieving their goal.
8. The boy has access to some water and basic clothing, and he carries a food bundle slung over his shoulder.
9. The boy represents the educated poet, while the obstructing bulls could symbolize the dominant castes and classes seeking to exploit and devastate the village.
10. It seems that the artist has crafted this illustration to visually encapsulate the thematic essence of Nemalikannulu poetry—using symbolism to depict the socio-political struggles embedded in Indian society.
Dr. Malligoda Ganga Prasad analyzed this cover art and stated that it represents the struggles and aspirations of marginalized communities.
---
Another translation.
....
The cover art for Dr. Darla Venkateswara Rao’s poetry collection "Nemalikannulu" (Peacock Eyes), illustrated by the renowned artist E. Laxman, is a profound visual allegory of India’s caste hierarchy and social struggles. Below is an interpretation of its symbolism and socio-political commentary:
1. Symbolism of the Four Varnas and the Marginalized Fifth:
Chaturvarna (Four Castes):
The Indian caste system, historically rooted in the Chaturvarna (four varnas), is represented here through four decorated bulls. These bulls symbolize the dominant castes that have traditionally controlled social, economic, and political power. Their horns adorned with colorful patterns and sturdy, well-fed bodies reflect their entrenched authority and privileged status.
Panchama (The Fifth):
The fifth anima, isolated and unadorned, represents the Panchama—the Dalits and other marginalized communities historically excluded from the varna system. Its lack of decoration and eyes filled with sorrow signify systemic oppression and social ostracization.
2. The Boy with a Stick: Resistance and Ideologies
The Boy as a Protagonist:
A young boy, holding a stick, stands defiantly in the path of the bulls. His attire a blue shirt and red vest carries ideological symbolism:
Blue: Represents Ambedkarism, the movement for Dalit empowerment and social justice inspired by Dr. B.R. Ambedkar.
Red: Symbolizes Communism, reflecting class struggle and revolutionary resistance against caste and economic exploitation.
The Stick as a Tool of Liberation:
The boy’s act of driving away the bulls with his stick signifies resistance against caste oppression. It mirrors the ongoing struggles of marginalized communities to reclaim dignity and disrupt entrenched power structures.
3. The Village and Green Fields: A Contested Utopia
The Idyllic Landscape:
In the background, a village with houses and lush green fields represents resources, livelihoods, and the promise of an equitable society. The bulls, fixated on this landscape, embody dominant castes seeking to monopolize these resources.
The Threat of Exploitation:
The bulls’ gaze toward the village hints at their desire to control and exploit land and labor. The boy’s intervention symbolizes efforts to protect these commons from casteist and capitalist appropriation.
4. The Boy’s Humility and Resilience
Minimal Possessions:
The boy carries only a bundle of food tied to his shoulder and wears simple clothes, underscoring his marginalized economic status. Yet, his determination to confront the bulls highlights resilience and agency.
Metaphor for the Oppressed:
The boy embodies the voiceless masses—Dalits, Adivasis, and laborers—who challenge systemic oppression despite limited means. His presence disrupts the narrative of passive victimhood.
5. The Artistic Vision of E. Laxman
Interplay of Art and Politics:
Laxman’s illustration is not merely decorative but a visual manifesto. The bulls’ dominance, the boy’s defiance, and the village’s vulnerability collectively critique caste hegemony and celebrate resistance.
Harmony with the Poetry:
The artwork mirrors the themes of "Nemalikannulu", where Venkateswara Rao’s verses explore caste, identity, and social justice. The peacock’s "eyes" in the title metaphorically align with the artwork’s call to see and confront societal inequities.
This cover art is a powerful socio-political critique. The four bulls represent caste hierarchies, while the lone boy embodies resistance through Ambedkarite and Communist ideologies. The village symbolizes a society torn between exploitation and liberation. E. Laxman’s genius lies in transforming a traditional motif (bulls) into a modern allegory of caste struggle, making "Nemalikannulu"not just a poetry collection but a cultural weapon in India’s ongoing battle for equality.
